Wat zijn de oorzaken van primair hyperaldosteronisme?

Er zijn verschillende oorzaken voor een primair hyperaldosteronisme.

In ongeveer 30% van de gevallen is er sprake van een (meestal goedaardig) gezwel in de bijnier. Dit wordt ook wel de ziekte van Conn genoemd. In 60% van de gevallen is er sprake van vergroting van beide bijnieren. Dit wordt beiderzijdse (bilaterale) bijnierhyperplasie genoemd. Soms is er sprake van vergroting van 1 bijnier (eenzijdige of unilaterale bijnierhyperplasie). Er bestaan ook nog een aantal zeer zeldzame vormen van primair hyperaldosteronisme zoals een kwaadaardig gezwel in de bijnier dat te veel aldosteron maakt of familiaire (erfelijke) vormen van een hyperaldosteronisme.

Hoe vaak komt primair hyperaldosteronisme voor?

Uit onderzoek blijkt dat een primair hyperaldosteronisme bij ongeveer 5-10% van de mensen met een verhoogde bloeddruk voorkomt. De kans op de aanwezigheid van een primair hyperaldosteronisme, neemt toe met de ernst van de verhoogde bloeddruk. Geschat wordt dat bij 17-23% van de mensen met een onbehandelbaar verhoogde bloeddruk, een primair hyperaldosteronisme de onderliggende oorzaak is.

Wat zijn de gevolgen van primair hyperaldosteronisme?

De meest voorkomende klachten en verschijnselen bij een primair hyperaldosteronisme zijn:

• Verhoogde bloeddruk
• Spierzwakte
• Spierkrampen
• Hoofdpijn
• Hartkloppingen of hartritmestoornissen
• Veel plassen, ook ’s nachts

De verhoogde bloeddruk kan op den duur schade geven aan de nieren, het hart en de bloedvaten. Het te hoge gehalte aan aldosteron zelf kan ook schade toebrengen aan hart en bloedvaten. Hierdoor kunnen een verminderde nierfunctie, een TIA, beroerte of een hartinfarct ontstaan.

Uit onderzoek komt naar voren dat mensen met een primair hyperaldosteronisme regelmatig een verminderde kwaliteit van leven hebben. Dit wordt met name veroorzaakt door moeheid, pijn, concentratieproblemen, slaapproblemen en stemmingsproblemen.

Hoe wordt primair hyperaldosteronisme vastgesteld?

Om een primair hyperaldosteronisme vast te kunnen stellen, wordt bloedonderzoek gedaan. Er wordt dan gekeken naar het aldosteron en het renine gehalte. Bij een primair hyperaldosteronisme is het aldosteron verhoogd en het renine laag (onderdrukt).

Indien het aldosteron verhoogd en het renine onderdrukt is, wordt een vervolgonderzoek gedaan: de zoutbelastingstest. Dit onderzoek wordt op de dagbehandeling uitgevoerd. Gedurende 4 uur wordt via een infuus in de arm een zoutoplossing toegediend. Voor en na de toediening wordt er bloed afgenomen. In dit bloed wordt het hormoon aldosteron bepaald. Normaal gesproken daalt het aldosteron na toediening van de zoutoplossing. Bij een primair hyperaldosteronisme daalt het aldosteron niet of nauwelijks.

Voordat deze beide onderzoeken kunnen worden uitgevoerd, moeten eerst bepaalde medicijnen worden gestopt of aangepast, omdat die het onderzoek kunnen beïnvloeden. Ook moet ervoor gezorgd worden dat uw kaliumzout in het lichaam normaal is.

Als uit het bovenstaande onderzoek blijkt dat er sprake is van een primair hyperaldosteronisme, dan wordt vervolgens onderzoek gedaan naar de oorzaak. Er wordt een CT-scan van de bijnieren gemaakt om na te gaan of er in één of beide bijnieren afwijkingen te zien zijn. Om definitief te kunnen vaststellen of één of beide bijnieren overactief zijn, wordt een bijniervene-sampling gedaan. Bij dit onderzoek wordt het bloed uit de linker en rechter bijnierader met elkaar vergeleken.

Het is heel belangrijk om de oorzaak te weten, omdat het invloed heeft op de keuze van behandeling.

Wat is de behandeling van primair hyperaldosteronisme?

De behandeling van een primair hyperaldosteronisme is afhankelijk van de oorzaak en de onderliggende gezondheidsconditie van mensen.

Bij een eenzijdig gezwel in de bijnier (ziekte van Conn) wordt meestal gekozen voor een operatie. Dit wordt tegenwoordig met een kijkoperatie uitgevoerd. Na de operatie wordt onderzocht of het te hoge aldosteron gehalte in het lichaam is hersteld. Dit gebeurt door het meten van het gehalte aan aldosteron en renine in het bloed, vaak ook nog gevolgd door een zoutbelastingstest. De bloeddruk en het kaliumgehalte in het bloed kunnen na de operatie weer normaal worden. Soms blijft de verhoogde bloeddruk aanwezig, maar kunnen de medicijnen tegen de hoge bloeddruk, worden verminderd. Vaak is de verhoogde bloeddruk al lang aanwezig voordat de diagnose primair hyperaldosteronisme wordt gesteld. Dat kan schade hebben gegeven waardoor de bloeddruk na de operatie niet meer (helemaal) normaal wordt.

Als er sprake is van een beiderzijdse bijniervergroting (bilaterale bijnierhyperplasie), of indien mensen niet geopereerd kunnen worden, dan zal gekozen worden voor een behandeling met medicijnen. Het meest gebruikte medicijn is spironolacton. Als spironolacton niet goed wordt verdragen, wordt eplerenon gegeven. Soms zijn ook nog andere medicijnen nodig om de bloeddruk te verlagen en het kaliumgehalte in het bloed te verbeteren.